۷۴ درصد صادرات خراسان رضوی فقط به ۵ کشور | تنوع در مقصد، عامل قدرت در صادرات

به گزارش شهرآرانیوز، افغانستان، ازبکستان، تاجیکستان، ترکمنستان و پاکستان به ترتیب پنج مقصد اصلی صادرات خراسان رضوی هستند. بر اساس آمار منتشرشده از  گمرک، حدود ۷۴ درصد ارزش دلاری صادرات استان در هفت ماهه امسال به این کشور‌ها تعلق دارد.   طی سال‌های اخیر، باوجود رشد صادرات، خراسان رضوی با یک ضرورت جدی روبه روست: گسترش دامنه مقاصد صادراتی. 

بازار‌های نزدیک و سنتی همچنان ارزشمندند، اما اتکای زیاد به  معدود کشورها، ریسک‌هایی مانند تغییر مقررات، تحولات منطقه‌ای، نوسانات تجاری و محدودیت ظرفیت جذب بازار را ایجاد کرده است. در کنار این، چالش هایی، چون موانع تعرفه‌ای، ضعف لجستیک، محدودیت زیرساخت‌های حمل ونقل، فقدان استانداردسازی کافی کالا‌ها و نبود پیوند‌های ساختاری بین بخش خصوصی و دستگاه دیپلماسی، ورود به بازار‌های جدید را دشوار کرده است.

در چنین شرایطی، فعال سازی دیپلماسی اقتصادی اهمیت دوچندان می‌یابد؛ به ویژه وقتی تجربه کشور در نگاه به شرق و توافق تجارت آزاد با اتحادیه اقتصادی اوراسیا نمونه‌ای روشن از ظرفیت‌های تازه است، آن هم در روز‌هایی که تحریم‌های غربی، کار را برای تجارت دشوار کرده است؛ بنابراین می‌توان دو نگاه به این موضوع داشت؛ لزوم توسعه مقاصد صادراتی استان و لزوم بیشتر برای نگاه ویژه به این استان با توجه به محدودیت در صادرات به غرب.

خراسان رضوی به دلیل نقش کریدوری در اتصال ایران به آسیای مرکزی، هم‌جواری و مبادلات مرزی با ترکمنستان و برخورداری از کالا‌های قابل عرضه در بازار‌های اوراسیا، می‌تواند بخشی از ظرفیت عملیاتی کشور برای بهره گیری از این اتحادیه باشد و این یک فرصت واقعی برای تنوع بازار و کاهش وابستگی به مقاصد سنتی باشد.

بنابراین، مسیر پیش رو نه تهدیدی برای بازار‌های فعلی، بلکه ابزاری برای ارتقای رقابت پذیری و فتح بازار‌های جدید است. استمرار دیپلماسی اقتصادی، توسعه زیرساخت‌های صادراتی، تقویت حضور در نمایشگاه‌ها و استفاده از فرصت‌هایی مانند تجارت آزاد با اوراسیا، می‌تواند سبد صادراتی استان را دربرابر شوک‌های بیرونی، متنوع تر، پایدارتر و مقاوم‌تر کند.

صادرات با شرق راهی برای جبران تحریم‌های غرب

مدیر کل صمت استان خراسان رضوی با اشاره به چالش‌های تجارت با کشور‌های غربی و تحریم‌ها می‌گوید: یکی از راه‌های جبران کمبود صادرات به محور غرب، افزایش تعداد مقاصد صادراتی و داشتن نگاه ویژه به شرق آسیا یعنی کشور‌های سی آی اس است.

علی باخرد با تأکید بر اینکه نظر سازمان و همچنین مجموعه استانداری نیز بر افزایش روابط تجاری با کشور‌های این حوزه در کنار حفظ بازار‌های سنتی است، می‌افزاید: یکی از اهداف سفر اخیر به افغانستان نیز تسهیل روابط برای تاجرانی است که در مرز شرقی کار می‌کنند. در این راستا تلاش داریم برای تجار در حوزه شرقی از جمله پاکستان و سی آی اس نیز امکانات بیشتری فراهم کنیم تا جبران کسری تجارت در مرز‌های غربی باشد و همچنین صادرات به مقاصد مختلف افزایش یابد.

او ادامه می‌دهد: در حالی که تراز تجاری کشور در سال گذشته در بهترین حالت نزدیک صفر بوده، تراز تجاری ما در خراسان رضوی حدود ۳۶ درصد رشد داشته است. در هفت ماهه نخست ۱۴۰۴ نیز با وجود تراز منفی در کشور، تراز خراسان رضوی مثبت بوده است. این نشان دهنده ظرفیت استان در تجارت است. در این شرایط نیازمندیم نگاه ملی نیز برای بهبود راه ها، واگن ها، کریدور‌ها و همچنین حمایت از تجار به این سمت بیاید.

مدیرکل صمت استان خراسان رضوی می‌گوید: در این راستا با دستورالعمل جدید هیئت دولت نیز امکان واردات بدون نیاز به رفع تعهد ارزی فراهم شده است. در تجارت با افغانستان، پاکستان و کشور‌های سی آی اس می‌توانیم در قبال صادرات، واردات انجام دهیم یا تهاتر کالا داشته باشیم. در این صورت تعهد ارزی معنا ندارد. این‌ها نکات مثبتی است که در دستورالعمل جدید دیده شده و اقتضا می‌کند که نگاهمان به کشور‌های شرقی و شمالی تقویت شود؛ بنابراین باید تسهیلات بیشتری فراهم کنیم تا روابط تجاری توسعه یابد.

باخرد با تأکید براینکه نیاز رابطه تجاری پایدار تراز تجاری بر پایه برد-برد است، می‌افزاید: به عنوان مثال تراز تجاری ما با کشور افغانستان مثبت است، اما صادرات به این کشور فاصله زیادی با واردات دارد. به این منظور باید واردات به این کشور نیز به عدد قابل قبولی برسد.

درمورد کشور‌های ازبکستان، تاجیکستان، ترکمنستان و پاکستان نیز برنامه‌ها مشابه است. از پاکستان می‌توان اقلامی را وارد کرد که برای خراسان جذابیت دارد؛ مثل برنج یا گوشت که کمبودشان در استان احساس می‌شود و در مقابل، باید صادرات را افزایش داد.

گسترش صادرات با رفع خود تحریمی

نایب رئیس اول اتحادیه صادرکنندگان خراسان رضوی در پاسخ به این سؤال درباره لزوم افزایش مقاصد صادراتی می‌گوید: همان طور که می‌دانید، ما بیشتر با کشور‌های اطراف در ارتباط هستیم و هر کشوری که با ایران کار می‌کند، با محدودیت‌های ناشی از تحریم مواجه است. شاید نتوانم آمار دقیق بهترین سال‌های صادرات را ارائه کنم، اما مشخص است که بخش قابل توجهی از کالا‌های ما به صورت غیرمستقیم و از طریق کشور‌های همسایه صادر می‌شود.

یکی از دلایل این وضعیت، همین تحریم هاست. در واقع، در حال حاضر بازاری بهتر از کشور‌های همسایه برای ما وجود ندارد؛ زیرا این کشور‌ها همچنان به کالای ایرانی نیاز دارند. به عنوان مثال، عراق برخورد محکم تری با ورود کالا‌های ایرانی دارد، اما برخی کشور‌های دیگر چنین محدودیتی ایجاد نمی‌کنند. در مقابل، کشور‌هایی که ارتباط گسترده تری با دنیا دارند، تحت تأثیر تحریم‌ها همکاری کمتری با ما دارند.

جواد نیشابوری می‌افزاید: واقعیت این است که برای یک تاجر یا سرمایه گذار توجیهی ندارد که بخواهد مسیر دشوار صادرات به کشور‌های غیرهمسایه را طی کند. وقتی برای انتقال کالا از کشور تحریم شده باید کالا ابتدا به یک کشور ثالث برود و سپس از آنجا حمل شود، چندین مرحله هزینه اضافه به آن تحمیل می‌شود. با افزایش نرخ ارز، این هزینه‌ها بسیار سنگین‌تر می‌شود. در چنین شرایطی، توان رقابتی عملا از بین می‌رود.

در ادامه حتما بخوانید هر کیلو محصول صادراتی خراسان رضوی، کمتر از یک دلار می‌ارزد | خام‌فروشی، بلای جان تجارت استان

به گفته وی خراسان با کشور‌های همسایه تعاملات خوبی دارد، اما صادرات به کشور‌هایی که نیاز کمتری به کالای ایرانی دارند یا فاصله بیشتری دارند، طبیعتا کمتر است. علاوه بر این، هزینه‌های ما (چه در داخل و چه در خارج از کشور) باید توجیه اقتصادی داشته باشد. هزینه‌های حمل از مسیر‌هایی مانند امارات و تغییر مدارک و انتقال کانتینر، بسیار زیاد است و این هزینه‌ها حاصل شرایط تحریم است.

نایب رئیس اول اتحادیه صادر کنندگان خراسان رضوی تأکید می‌کند: با توجه به هزینه‌های سنگین حمل و محدودیت‌های ناشی از تحریم، رقابت برای ما دشوار است. برای مثال، کالایی که بدون تحریم و با هزینه کم وارد آفریقا می‌شود، برای ما چندبرابر هزینه دارد؛ بنابراین منطقی است که این هزینه‌ها برای دولت و تجار توجیه اقتصادی پیدا نکند.

نیشابوری با اشاره به ظرفیت‌های تجار استان در توسعه صادرات به کشور‌های شرقی می‌افزاید: ما تحریم‌های خارجی را تا حد زیادی کنار گذاشته‌ایم، چون برای آن‌ها همیشه می‌توان راه حل پیدا کرد؛ مثلا وقتی تحریمی اعمال می‌شود، مسیر مشخص است و‌ می‌توان تصمیم گرفت که دورش زد. اما مشکل اصلی، تحریم‌های داخلی است. هر روز صبح ممکن است مدیری با سلیقه شخصی خود بخش نامه‌ای صادر کند. مسائل مختلف باعث شده است بخش بزرگی از بازار‌های هدف ما تضعیف شود. شاید نگوییم کاملا از دست رفته، اما سهم ما بسیار کمتر شده است. برای حل مسائل باید نوع نگرش تغییر کند.